"Why you think the internet was born? Porn, porn, porn!". Dit zingen ze in de musical Avenue Q, in het nummer The internet is for Porn. Maar onze interesse en fascinatie voor seksuele beelden overschrijdt ruimschoots de grenzen van het digitale tijdperk. Erotische muurschilderingen in Pompeii, de Warren Cup - een Romeinse zilveren beker uit de eerste eeuw waarop twee jonge mannen innig de liefde bedrijven. Maar ook Chinese erotische schilderijen uit de 19e eeuw laten zien dat onze fascinatie voor visuele seksuele prikkels van alle tijden is.
Ondanks dat porno en pornografische beelden van alle tijden zijn, heeft de komst van het internet alles veranderd. Het internet heeft pornografie toegankelijker gemaakt dan ooit, en de cijfers laten zien hoe gigantisch de consumptie ervan is. Een van de grootste pornografische websites registreerde in 2022 gemiddeld 3,2 miljard bezoeken per maand—dat komt neer op 106,7 miljoen bezoeken per dag of ruim 4,4 miljoen per uur.
En alsof dat nog niet indrukwekkend genoeg is, worden er wereldwijd elke dag tienduizenden nieuwe websites gelanceerd. Hoewel het exacte aantal pornografische sites moeilijk te bepalen is, wordt geschat dat er honderden nieuwe pornografische sites bijkomen per dag. In 2003 waren er al 1,3 miljoen pornografische websites, en met de exponentiële groei van het internet is dat aantal sindsdien ongetwijfeld fors toegenomen.
Waarom kijken we porno?
Deze statistieken laten niet alleen de enorme verspreiding van pornografie zien, maar ook hoe diep het verweven is met de digitale wereld. Voor wie wil kijken, is er oneindige toegang—maar ook voor wie niet wil, is het moeilijker dan ooit om eraan te ontsnappen. Zo blijkt dat kinderen gemiddeld 11 jaar oud zijn wanneer ze voor het eerst in aanraking komen met internetporno, vaak ongewild. Toegang is eenvoudiger dan ooit—terwijl stoppen voor sommigen nog nooit zo moeilijk was.
Een deel van het antwoord op de vraag waarom we porno kijken, ligt in het beloningssysteem in onze hersenen. Ons beloningssysteem is een deel in het brein dat ervoor zorgt dat we aandacht geven aan dingen die noodzakelijk zijn voor onze overleving. We worden beloond om aandacht te geven aan eten, seks, veiligheid, sociale contacten met dopamine, een neurotransmitter die beloning en plezier reguleert. Dus onze hersenen zijn evolutionair geprogrammeerd om op seksuele beelden te reageren met dopamine.
Maar dat is slechts een deel van antwoord op de vraag waarom we zoveel en zo vaak porno kijken. Porno heeft behoorlijk wat voordelen: het is anoniem en alles wat je maar kan bedenken is voorhanden (no pun intended). Daarbij is porno altijd beschikbaar, heeft nooit 'geen zin', is nooit 'moe' en het wijst je nooit af. Het heeft ook geen oordeel over je fantasieën en je seksuele voorkeuren. Het zegt nooit dat je te lang of te kort, te vaak of te weinig seks wilt en het kan zolang doorgaan als je maar wilt. En wat mensen vaak onderschatten: porno confronteert ons niet met onzekerheden over ons lichaam en onze seksuele prestaties, of wat onze verlangens zijn.
"Porno confronteert ons niet met onze
onzekerheden over ons lichaam,
seksuele prestaties of de schaamte van
onze verlangens."
Porno verandert de bedrading in ons brein
Porno is extreem stimulerend voor ons brein, en dat heeft gevolgen. Door de constante stroom van intense prikkels raakt ons beloningssysteem gewend aan die overdaad. Dit kan de manier waarop ons brein werkt daadwerkelijk veranderen. Een van de gevolgen is dat het moeilijker kan worden om opgewonden te raken van een echte partner. Voor sommige mensen voelt porno zelfs aantrekkelijker dan intimiteit in een echte relatie. Daarnaast kan er een soort ‘tolerantie’ ontstaan: je hebt steeds meer, steeds vaker, of steeds extremere beelden nodig om hetzelfde effect te voelen. Wat eerst opwindend was, doet je na een tijdje misschien niets meer. Overmatig pornogebruik wordt ook in verband gebracht met mentale klachten, zoals somberheid, een verminderd gevoel van levensgeluk en een slechtere geestelijke gezondheid.
Waarom raakt iemand verslaafd aan porno?
Bijna 90% van de mannen kijkt naar porno, maar er is een belangrijk verschil tussen ‘normaal’ gebruik en dwangmatig gedrag. Niet alleen de frequentie of duur van het kijken bepaalt of er een probleem is, maar vooral de rol die porno speelt in iemands leven. Wanneer porno wordt gebruikt om eenzaamheid, emotionele pijn of leegte op te vullen en iemand het moeilijk vindt om te stoppen, kan er sprake zijn van problematisch gebruik.
Er bestaat een verband tussen eigenwaarde en dwangmatig pornogebruik. Mensen met een sterk gevoel van eigenwaarde en gezonde relaties ervaren doorgaans minder de neiging om porno als emotionele uitvlucht te gebruiken. Aan de andere kant zijn mensen met een negatief zelfbeeld, een lage eigenwaarde of onverwerkte trauma’s vatbaarder voor overmatig pornogebruik. Factoren zoals een emotioneel kille opvoeding en angstige hechting kunnen hier een rol in spelen, maar ze vormen niet de enige verklaring.
In sommige gevallen wordt porno een manier om ongemakkelijke gevoelens, stress of onzekerheid tijdelijk te verdoven. Aanvankelijk lijkt dit verlichting te bieden, dankzij de dopamine-afgifte in de hersenen. Maar bij frequent gebruik kan de gevoeligheid voor beloning afnemen, waardoor men steeds vaker of naar extremer materiaal grijpt om hetzelfde effect te voelen. Dit kan een patroon creëren waarin iemand afhankelijk wordt van porno om zich beter te voelen, terwijl het op de lange termijn juist negatieve gevolgen heeft.
"De vraag is niet waarom de verslaving, maar waarom de pijn."
- Gabor Maté
Hoe herstel je van een pornoverslaving?
Bij een pornoverslaving zijn we verdwaalt geraakt in een parallelle wereld en raken we steeds verwijderd van de echte wereld. Herstellen van een verslaving begint met het besef dat de manier waarop we proberen onze probleem op te lossen, het probleem juist verergert. En dat de manieren die we tot nu toe hebben geprobeerd om er vanaf te komen niet werken. Dat komt omdat mensen zich alleen richten op het oppervlakkige symptoomgedrag.
Stap één om uit deze cirkel te stappen is hulp zoeken. Vervolgens richt je je in het op het versterken van eigenwaarde. In dit proces wordt het herontdekken van zelfoverwinning een krachtig hulpmiddel voor genezing en herstel.
Podcast over porno en verslaving
Samen met collega Chris Knorren maak ik de podcast Liefde Zonder Masker, aflevering 3 gaat helemaal over porno en verslaving. We behandelen vragen als is porno kijken normaal? Hoe verslavend is porno? En wanneer wordt porno een probleem? Deze en alle andere afleveringen zijn te beluisteren via Spotify.
Klik op de link: https://open.spotify.com/episode/6xGGv373ZJawWP0Auxb7E2?si=916b9ba147754f22 om naar de aflevering over porno en verslaving te luisteren.
Je kan hulp krijgen met individuele therapie volgen of in groepstherapie waarin je onder begeleiding van ervaren groepstherapeuten met anderen belangrijke onderwerpen bespreekt en leert van elkaar. Er zijn ook gratis 12-stappen groepen zoals SLAA, waar je terechtkan.
Reactie plaatsen
Reacties