"Why you think the internet was born? Porn, porn, porn!". Dit komt het lied The Internet Is For Porn uit de musical Avenue Q. Maar onze interesse en fascinatie voor seksuele beelden overschrijdt ruimschoots de grenzen van het digitale tijdperk. Erotische muurschilderingen in Pompeii, de Warren Cup - een Romeinse zilveren beker uit de eerste eeuw waarop twee jonge mannen innig de liefde bedrijven. Maar ook Chinese erotische schilderijen uit de 19e eeuw laten zien dat onze fascinatie voor visuele seksuele prikkels van alle tijden is.
Ondanks dat pornografie van alle tijden is, heeft de komst van het internet alles compleet veranderd. Nooit eerder in de geschiedenis was porno zo toegankelijk, zo eindeloos beschikbaar en werd het nog nooit zo massaal geconsumeerd als nu. De cijfers zijn duizelingwekkend. Alleen al op pornhub werden in 2022 gemiddeld 3,2 miljard bezoeken per maand geregistreerd. Dat zijn 106,7 miljoen bezoeken per dag — ofwel ruim 4,4 miljoen per uur. Non-stop. Wereldwijd. Elke dag.
En dat is dus maar één website. Als je het totale aanbod bekijkt, wordt het echt bizar. Er wordt geschat dat er wereldwijd inmiddels zo’n 4 tot 5 miljoen pornografische websites online staan. Tel daar platformen als OnlyFans, Fansly, Reddit-communities, cam-sites en amateurplatforms bij op, en je komt uit op tientallen miljoenen sites waar seksuele en pornografische content te vinden is. Zo'n 30 tot 35% van al het internetverkeer zou gerelateerd zijn aan pornografie. En elke dag worden er naar schatting honderden tot misschien wel duizend nieuwe pornosites gelanceerd.
Waarom kijken we porno?
Deze statistieken laten niet alleen de enorme verspreiding van pornografie zien, maar ook hoe diep het verweven is met de digitale wereld. Voor wie wil kijken, is er oneindige aanbod. Maar ook voor wie niet wil, is het moeilijker dan ooit om eraan te ontsnappen. Kinderen zijn gemiddeld 11 jaar oud zijn wanneer ze voor het eerst in aanraking komen met internetporno, vaak ongewild. Toegang is eenvoudiger dan ooit—terwijl stoppen voor sommigen nog nooit zo moeilijk was.
Een deel van het antwoord op de vraag waarom we porno kijken, ligt in het beloningssysteem in onze hersenen. Ons beloningssysteem is een deel in het brein dat ervoor zorgt dat we aandacht geven aan dingen die noodzakelijk zijn voor onze overleving. We worden beloond om aandacht te geven aan eten, seks, veiligheid, sociale contacten met dopamine, een neurotransmitter die beloning, motivatie en plezier reguleert. Dus onze hersenen zijn evolutionair geprogrammeerd om op seksuele beelden te reageren met dopamine.
Maar dat is slechts een deel van antwoord op de vraag waarom we zoveel en zo vaak porno kijken. Porno heeft behoorlijk wat voordelen: het is anoniem en alles wat je maar kan bedenken is voorhanden (no pun intended). Daarbij is porno altijd beschikbaar, heeft nooit 'geen zin', is nooit 'moe' en wijst je nooit af. Het heeft ook geen oordeel over je fantasieën en je seksuele voorkeuren waar je je misschien voor schaamt. Het zegt nooit dat je te lang of te kort, te vaak of te weinig seks wilt en het kan zolang doorgaan als je maar wilt. En wat mensen vaak onderschatten: porno confronteert ons niet met onzekerheden over ons lichaam en onze seksuele prestaties, of wat onze verlangens zijn.
"Porno confronteert ons niet met onze
onzekerheden over ons lichaam,
seksuele prestaties of de schaamte van
onze verlangens."
Porno verandert de bedrading in ons brein
In onze groepen waar mannen zitten die vast zijn gelopen in seks- liefde en aandachtsverslaving (SLA) zitten dus ook mannen die verslaafd zijn geraakt aan porno. Porno is extreem stimulerend voor ons brein, en dat heeft gevolgen. Door de constante stroom van intense prikkels raakt ons beloningssysteem gewend aan die overdaad. Dit kan de manier waarop ons brein werkt veranderen. Een van de gevolgen is dat het moeilijker kan worden om opgewonden te raken van een echte partner, die kan namelijk nooit voldoen aan de perfecte beelden die porno ons voorschotelt. Daarnaast kan er een soort ‘tolerantie’ ontstaan: je hebt steeds meer, steeds vaker, of steeds extremere beelden nodig om hetzelfde effect te voelen. Wat eerst opwindend was, doet je na een tijdje misschien niets meer. Overmatig pornogebruik wordt ook in verband gebracht met mentale klachten, zoals somberheid, een verminderd gevoel van levensgeluk en een slechtere geestelijke gezondheid.
Waarom raakt iemand verslaafd aan porno?
Bijna 90% van de mannen kijkt naar porno, maar er is een belangrijk verschil tussen ‘normaal’ gebruik en dwangmatig gedrag. Niet alleen de frequentie of duur van het kijken bepaalt of er een probleem is, maar vooral de rol die porno speelt in iemands leven. Wanneer porno wordt gebruikt om eenzaamheid, emotionele pijn of leegte op te vullen en iemand het moeilijk vindt om te stoppen, kan er sprake zijn van problematisch gebruik.
Er bestaat een verband tussen lage eigenwaarde en dwangmatig pornogebruik. Mensen met een sterk gevoel van eigenwaarde en gezonde relaties ervaren doorgaans minder de neiging om porno als emotionele uitvlucht te gebruiken. Aan de andere kant zijn mensen met een negatief zelfbeeld, een lage eigenwaarde of onverwerkte trauma’s vatbaarder voor overmatig pornogebruik. Factoren zoals een emotioneel kille opvoeding en angstige hechting kunnen hier een rol in spelen, maar ze vormen niet de enige verklaring.
In sommige gevallen wordt porno een manier om ongemakkelijke gevoelens, stress of onzekerheid tijdelijk te verdoven. Aanvankelijk lijkt dit verlichting te bieden, dankzij de dopamine-afgifte in de hersenen. Maar bij frequent gebruik kan de gevoeligheid voor beloning afnemen, waardoor men steeds vaker of naar extremer materiaal grijpt om hetzelfde effect te voelen. Dit kan een patroon creëren waarin iemand afhankelijk wordt van porno om zich beter te voelen, terwijl het op de lange termijn juist negatieve gevolgen heeft.
"De vraag is niet waarom de verslaving, maar waarom de pijn."
- Gabor Maté
Hoe herstel je van een pornoverslaving?
Bij een pornoverslaving raken we verdwaald in een parallelle wereld — een wereld van illusie. Herstel begint met het besef dat onze pogingen om het probleem op te lossen — bijvoorbeeld door wilskracht of door er stiekem alleen mee te blijven worstelen — het juist erger maken. Vaak richten we ons alleen op het zichtbare gedrag, zonder te kijken naar de onderliggende pijn of leegte. En meestal proberen we het helemaal alleen te doen.
De eerste stap uit deze vicieuze cirkel is hulp zoeken. Dat kan in individuele therapie, of in groepstherapie, waar je onder begeleiding van een ervaren therapeut in gesprek gaat met anderen die met dezelfde worsteling leven. Ook 12-stappengroepen zoals SLAA kunnen waardevol zijn — deze zijn laagdrempelig en gratis toegankelijk.
Daarna begint het werk aan herstel van binnenuit. Je gaat bouwen aan zelfrespect, het herstellen van grenzen, en het herontdekken van wat je kracht geeft. Elke stap richting verbinding, eerlijkheid en zelfoverwinning is een bouwsteen van jouw herstel.
Podcast over porno en verslaving
Samen met collega Chris Knorren maak ik de podcast Liefde Zonder Masker, aflevering 3 gaat helemaal over porno en verslaving. We behandelen vragen als is porno kijken normaal? Hoe verslavend is porno? En wanneer wordt porno een probleem? Deze en alle andere afleveringen zijn te beluisteren via Spotify en Apple podcast.
Reactie plaatsen
Reacties